Kürt edebiyatının en önemli isimlerinden birisi olarak kabul edilen Feqiyê Teyran’ın hayatı merak ediliyor. Kara At anlamına gelen Hespê Reş isimli eserin sahibi şair, destan ve masal yazarı Feqiye Teyran kimdir? Bu sorunun yanıtını ünlü şairin biyografisiyle birlikte sizler için paylaşıyoruz…
Kürt Edebiyatının Önemli İsmi Feqiye Teyran Kimdir?
Halkın gündelik dilini ustaca eserlerinde edebi bir şekilde yansıtan Feqiye Teyran, Kürt edebiyatının en önemli isimlerinden birisi olarak kabul ediliyor. Aynı zamanda Kürt Tasavvufi Halk Edebiyatının ilk temsilcilerinden olan Teyran, Arapça ve Farsça bilmesine karşılık Kürtçe yazdığı eserlerle, günümüzde de şiirleri, destanları ve masallarıyla ilgi görüyor. Peki, Kürt edebiyatının değerli ismi Feqiye Teyran kimdir? İşte yanıtı…
Feqiyê Teyran, 1590 yılında o dönem için Van Eyaleti’ne bağlı Müküs’de (günümüz Bahçesaray ilçesi) dünyaya geldi. Küçük yaşlarda medrese eğitimi alan Teyran’a Feqiyê adının, ilim – talebe kelimesinden geldiği bilinmektedir.
Aynı şekilde kuş anlamına gelen Teyr ismi ise İranlı sufi şair Ferîdüddîn-i Attâr’ın Mantık et-Tayr adlı eserinden geldiği bilinmektedir. Feqiye Teyran isminin anlamı ise kuşların konuşması şeklindedir.
Feqiye Teyran, en çok bu isimle bilinirken, şairin aynı zamanda Fakî-yi Tayran, Feqê Têra, Meksî, Xoce, Mîr Mihê, Mîm u Hê, Feqiyê Gerok gibi isimler de kullandığı tespit edilmiştir. Feqiye Teyran eserlerinde ilahi sevgi ve aşkı, gerçek sevgi ve aşk ile birlikte işlemiştir.
Bunun yanı sıra eserlerinin tamamının konu yönünden oldukça zengin olduğu bilinmektedir. Feqiye Teyran kimdir sorusuna yanıt arayan kişiler için yazarın inanç, Kürt şairleri, toplumsal ve tarihi olaylar, doğa, tasavvuf ve aşkla ilgili konulara odaklandığını söyleyebiliriz.
Feqiye Teyran’ın en bilinen eseri Kara At anlamına gelen Hespê Reş’tir. Yazarın çok güçlü özelliklere sahip edebi dili, aynı zamanda karmaşık konuları sade ve anlaşılır bir şekilde anlatabilme yeteneği, Kürt edebiyatının en önemli yazarlarından birisi olmasını sağlamıştır.
Halk diline yakın dili, gündelik ifadelerin ustaca edebi dille harmanlamasıyla ünlü olan Feqiye Teyran’ın bu özelliği sayesinde eserleri, halk arasında kolayca anlaşılmış ve yaygınlaşmıştır.
Feqiyê Teyran, aynı zamanda Kürt Tasavvufi Halk Edebiyatının ilk temsilcileri arasında yer alır. Aşk ve sevginin şairi olarak da anılan yazar, Arapça ve Farsça’yı çok iyi düzeyde bilmesine rağmen tüm eserlerini Kürtçe dilinde yazmıştır.
Kürt edebiyatının en önemli şairi, yazarı, masal ve destan yazarı olarak anılan Feqiye Teyran’ın Şêxê Senan adlı eseri, 1965 yılında M. B. Rudenko tarafından Rusçaya çevrilerek Moskova’da yayınlanmıştır. Aynı eserin Stockholm’de olmak üzere 1985 yılında bir kopyası daha neşredildi.
Feqiye Teyran, aynı zamanda Yaşar Kemal’in Karıncaların Su İçtiği adlı romanının sekizinci bölümünde masalsı bir şekilde de anlatılmaktadır.
16. ve 17. yüzyıllarda yaşamış ünlü Kürt şair, masal ve destan yazarı Feqiye Teyran, 1660 yılında Hizan’da vefat etmiştir. Günümüzde Van’ın Bahçesaray ilçesinde türbesi bulunmaktadır.
Feqiye Teyran Nereli?
Feqiye Teyran kimdir sorusuna ünlü şairin biyografisiyle birlikte yanıt verdikten sonra, şimdi kullanıcıların merak ettiği diğer soruları yanıtlayalım.
Kürt edebiyatının en önemli isimlerinden birisi olan Feqiye Teyran’ın nereli olduğu, kullanıcılar arasında merak konusudur. Bitlis’in Hizan ilçesinde vefat eden Feqiye Teyran nereli? İşte yanıtı…
Feqiye Teyran’ın doğum tarihi ve yerine ilişkin bilgiler, kaynaklarda farklı şekillerde geçmektedir. Ancak en yaygın görüş, Feqiye Teyran’ın 1590 yılında doğduğu dönemde Van Eyaleti’ne bağlı Müküs’de dünyaya geldiği kabul edilmektedir.
Müküs, günümüz Van’ın Bahçesaray ilçesini ifade etmektedir. Dolayısıyla Feqiye Teyran aslen nereli sorusuna Van – Bahçesaray yanıtını verebiliriz.
Feqiye Teyran Mezarı Nerede? Kaç Yaşında Vefat Etti?
Feqiye Teyran kimdir sorusuna yanıt arayan birçok kişi, Kürt edebiyatının değerli şairinin nerede vefat ettiği, mezarının günümüzde nerede olduğunu merak ediyor.
Kürt şairler arasında yalın anlatımıyla öne çıkan şair Feqiye Teyran mezarı nerede? İşte vefatına ve mezarının nerede olduğuna dair bilgiler.
Feqiye Teyran mezarı nerede sorusu için günümüzde Van’ın Bahçesaray ilçesinde bulunan türbesi yanıt olarak düşünülebilir. Ancak, ünlü şairin Bitlis’in Hizan ilçesinde vefat ettiği de bilinmektedir. Son gelişmeler, Kürt tasavvuf edebiyatının ilk temsilcilerinden olan Teyran’a ait mezar taşının Bitlis’te bulunduğuna işaret ediyor.
Her ne kadar iddia olarak bu gelişmeler yer alsa da Feqiye Teyran’ın mezarının Bitlis’te olduğu düşünülmektedir. Feqiye Teyran kimdir sorusuyla birlikte, bu ismin Kürtçedeki anlamı da merak edilmektedir. İşte konuyla ilgili mevcut bilgiler…
Feqiye Teyran Ne Demek?
Feqiye Teyran’ın asıl adı Muhammed olduğu bilinmektedir. Ancak şair, masal ve destan yazarı ismin, Feqiyê Teyran adını nereden aldığına yönelik de bazı bilgiler bulunuyor. Yaygın görüşe göre Feqiye Teyran, ilim ve talebe kelimesinden türetilen Feqîyê ismini, İranlı mutasavvıf şair Ferîdüddîn-i Attâr’ın Mantık et-Tayr adlı eserinden de Teyran ismini aldığı düşünülmektedir.
Feqiye Teyran ne demek sorusunun yanıtı ise “Kuşların Konuşması” şeklindedir. Aynı zamanda Kürt edebiyatının ünlü isminin Fakî-yi Tayran, Mîm û Hê, Mîr Mihê, Xoce, Meksî, Feqîyê Gerok, Feqê Têr isimlerini kullandığı da bilinmektedir.
Feqiye Teyran kimdir sorusuna yanıt arayan kişiler için son olarak Kürt edebiyatının en önemli şairinin eserlerini özetleyelim…
Feqiye Teyran Şiirleri ve Eserleri
Kürt edebiyatının en önemli temsilcisi olan Feqiye Teyran, Arapça ve Farsça’yı çok iyi bilmesine karşın, tüm eserlerini Kürtçe dilinde yazmıştır.
Kürtçeyi edebi olarak etkili bir şekilde kullanan şair, aynı zamanda değindiği konuları günlük halk dilinin edebi bir şekilde yorumlanmasıyla işlemiştir. Bu özellikleri, Feqiye Teyran’ın eserlerinin halk arasında yaygınlaşmasını ve anlaşılmasını kolaylaştırmıştır.
Feqiye Teyran şiirleri ve eserleri şu şekildedir:
- Ay Dilberê
- Sîseban
- Bersîsê 'Abid
- Xan Dimdim
- Ey Avê Av
- Qiseya Bersiyayî (Bersiyay'ın Öyküsü)
- Şêxê Senan (Senan Şeyhi)
- Qewlê Hespê Reş (Siyah Atın Hikâyesi)
Feqiye Teyran eserlerinden olan Şêxê Senan, 1965 yılında M. B. Rudenko tarafından Rusçaya çevrilmiştir. O dönem Moskova’da yayınlanan çevirinin daha sonra 1985 yılında Stockholm’de yayınlanmak üzere bir baskısının daha neşredildiği bilinmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Feqiye Teyran kimdir sorusuna ek olarak merak edilen diğer soruları da yanıtladık:
1- Feqiye Teyran kaç yaşında vefat etti?
Feqiye Teyran, 1590-1660 yılları arasında yaşamıştır. Bu bilgiden hareketle ünlü şairin 70 yaşında vefat ettiği bilinmektedir.
2- Feqiye Teyran türbesi nerede?
Feqiye Teyran türbesi, günümüzde Van’ın Bahçesaray ilçesinde bulunmaktadır.
Feqiye Teyran kimdir sorusuyla birlikte merak ettiğiniz diğer soruları yorumlar bölümünden belirtebilir, ünlü şairin eserleri hakkındaki görüşlerinizi ekleyebilirsiniz.
