Diyarbakırlı Mar Maruthas, Aziz Marutha olarak da bilinen, 5. yüzyılda yaşamış, günümüzde Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde doğmuş Süryani bir keşiş ve piskopostur. Hayatı boyunca siyasi ve dini arenada büyük etki yaratan Mar Maruthas kimdir sorusu, günümüzde dahi merak ediliyor. Diyarbakırlı Mar Maruthas’ın hayatını sizler için inceliyoruz…
Sasani Kralı 1. Yezdigirt ile olan yakın ilişkisiyle bilinen Maruthas, buradaki etkisiyle birlikte tarihin en önemli kişilerinden birisi olmuştur. İran’da şehit olan 40 Hıristiyanın kemiklerini getirerek Silvan’a gömmesiyle Silvan Kalesi’ne de önem atfeden Diyarbakırlı Mar Maruthas kimdir? İşte yanıtı….
Diyarbakırlı Mar Maruthas Kimdir?
Mar Maruthas, 4. yüzyılın sonları ile 5. yüzyılın ilk döneminde yaşamış Süryani bir piskopos ve keşiştir. Doğum yeri günümüz Türkiye sınırları içerisinde yer alan Diyarbakır’ın Silvan ilçesidir. Silvan’ın o dönemki adı ise Maipherkat’tır. Diyarbakırlı Mar Maruthas, yaşadığı süre boyunca kültürel, siyasi ve dini hayat üzerinde büyük bir etki sahibi olmuş, önemli görevleri üstlenmiştir.
Diyarbakırlı Mar Maruthas kimdir sorusunda bu kişinin 420 yılı civarında öldüğü tahmin ediliyor. Günümüzde ise Katolik Kilisesi, Kıpti Kilisesi ve Doğu Ortodoks Kilisesi tarafından aziz olarak kabul görmektedir.
Mar Maruthas’ın hayatında en dikkat çeken gelişmelerden birisi, Sasani İmparatorluğu ile yürütmüş olduğu ilişkilerdir. Sasani Kralı 1. Yezdigirt ile olan yakın ilişkisi, Maruthas’ın tarihin önemli kişileri arasında yer almasını sağlamıştır. Efsaneye göre Maruthas, kral 1. Yezdigirt’in kızının içine kaçan kötü bir ruhu kovmuş, bu olay sonrasında ise kralın büyük takdirini ve güvenini kazanmıştır. Diyarbakırlı Mar Maruthas’ın kahramanlığındaki bu olay, daha sonra Sasani İmparatorluğu’nda Hristiyanlık faaliyetlerini yürütmesinin anahtarı olmuştur.
Aziz Marutha’nın en önemli dini katkılarından birisi ise 410 yılında düzenlenen ve Sasani topraklarındaki ilk Süryani konsili olarak kabul edilen topluluğa öncülük etmesidir. Mar Maruthas, bu konsili Metropolit Isaak ile beraber yönetmiş, Süryani Kilisesi’nin merkezileşmesi ve iç düzeninin oluşmasına katkı sağlamıştır. Mar Maruthas kimdir sorusuna yönelik yapılan araştırmalarda bu konsilin önemi ortaya çıkmaktadır. Düzenlenen konsil sonrasında Tizpon makamı, tüm piskoposluk makamları arasında en üstün olanı kabul edilmiştir.
Aziz Mar Maruthas, Maipherkat (Silvan) olarak bilinen memleketinde, 2. Şapur Dönemi’nde ölmüş olan Hristiyan şehitler adına bir kilise inşa ettirmiştir. Kilisenin inşası sonrasında şehir “Şehitlerin Şehri” anlamına gelen “Martypolis” olarak anılmaya başlamıştır. İlgili dönemde Mar Maruthas’ın Süryanice kaleme almış olduğu birçok eserin varlığı da söz konusudur.
Mar Maruthas kimdir sorusuna yönelik yapılan araştırmalarda, ilgili kişinin yazmış olduğu eserler de büyük bir önem arz eder. Süryanice yazılan ve İznik Konsili’nin tarihini ele alan metin, 2. Şapur Dönemi’nde şehir olan Hristiyanların yaptıkları gibi konuları işlemiştir.
Mar Maruthas’ın ölüm tarihi net olarak bilinmiyor ancak 420 yıllarında öldüğü düşünülmektedir. Onun yaşamı ve çalışmaları, dini ve kültürel anlamda derin izler bırakmış, günümüze kadar ulaşan bir miras oluşturmuştur. Doğu Ortodoks, Katolik ve Kıpti Kiliseleri’nce aziz olarak kabul edilmesi ise onun dini hayattaki etkisinin günümüzde bile devam ettiğini göstermektedir.
Mar Maruthas'ın Hayatı
Diyarbakırlı Mar Maruthas kimdir sorusunu yanıtladıktan sonra kısaca bu ismin hayatını özetleyelim. Mar Maruthas, 4. yüzyılın son dönemi ve 5. yüzyılın ilk döneminde yaşamış, günümüzde Silvan ilçe sınırları içerisinde faaliyette bulunmuş, keşiş ve piskopostur. Sasani İmparatorluğu kralı 1. Yezdigirt ile kurmuş olduğu yakın ilişkiler, Sasani topraklarında Hristiyanlığın gelişmesine yönelik faaliyette bulunmasının iznini oluşturmuştur.
410 yılında Süryani konsilinin toplanmasına öncülük etmesi, tarihi ve dini açıdan önem arz etmektedir. Günümüzde Doğu Ortodoks, Kıpti ve Katolik Kiliseleri tarafından aziz olarak kabul edilen Aziz Marutha, aynı zamanda Süryani Kilisesi’nin organizasyonunda liderlik etmiştir. Maipherkat’ta (Silvan), ölen Hıristiyan şehitleri için 2. Şapur döneminde inşa ettirdiği bu kilise, hayatı boyunca ne derece etkili olduğunu gösterir niteliktedir. Şehit Hristiyanlarının yaşamını, İznik konsilinin tarihi ile ilgili eserleri de bulunmaktadır. Mar Maruthas, dini, kültürel, siyasi ve edebi bir kişi olarak hayatını sürdürmüş, etki düzeyi yüksek kişiler arasında yer almıştır. Mar Maruthas’ın 420 yılında öldüğü düşünülse de bu bilgi kesinlik kazanmamıştır.
Diyarbakırlı Mar Maruthas ve Silvan Kalesi Tarihi
Mar Maruthas kimdir sorusunu araştıranlara yönelik ilgili ismin Silvan Kalesi’ne olan etkisinden de bahsedelim. Diyarbakırlı Mar Maruthas, İran’da şehit düşen 40 Hıristiyan şehidinin kemiklerini alıp Silvan’a gömmüştür. Bu olay, daha sonra Silvan Kalesi’nin daha da önemli bir hale gelmesini sağlamıştır.
Silvan Kalesi, Roma ve Bizans dönemine uzanan tarihiyle dikkatleri üzerine çekerken, M.S.410 yılında Aziz Marutha tarafından ilgili olayın gerçekleşmesiyle, dini bir anlam da kazanmıştır. Bu olay sonrası Silvan Martypolis (Şehitler Şehri) olarak anılmıştır.
Diyarbakırlı Mar Maruthas kimdir? Kaç yaşında öldü? Hayatı ve eserleri gibi konulara değindik. Konu hakkındaki görüşlerinizi yorumlar bölümüyle belirtebilir, ayrıca sorularınızı sorabilirsiniz.
