Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) üyelik süreci, uzun yıllardır devam eden bir süreç olmasına rağmen son yıllarda durma noktasına gelmiş durumda. Türkiye, 14 Nisan 1987 tarihinde Avrupa Ekonomik Topluluğu’na (AET) tam üyelik başvurusunda bulunarak resmen AB adaylık sürecini başlattı. Peki, Türkiye’nin AB üyelik sürecinde hangi aşamalara gelindi ve müzakerelerdeki son durum ne? İşte detaylar:
TÜRKİYE’NİN AB ÜYELİK SÜRECİNİN TARİHÇESİ
Türkiye, 1949 yılında Avrupa Konseyi’ne katıldı ve Batı Avrupa ile ilişkilerini güçlendirdi. 1963 yılında Ankara Anlaşması ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ile ortak üyelik süreci başladı. 1995 yılında ise AB ile Gümrük Birliği anlaşması imzalandı.
Türkiye’nin AB adaylığı ise 12 Aralık 1999 tarihinde Avrupa Devlet ve Hükûmet Başkanları Konseyi’nin Helsinki Zirvesi’nde resmen kabul edildi. Katılım müzakereleri ise ancak 3 Ekim 2005 tarihinde başlatıldı.
MÜZAKERELERDE HANGİ FASILLAR AÇILDI?
AB üyelik sürecinde toplam 35 fasıl bulunuyor. Ancak Türkiye, bu süreçte yalnızca 16 faslı açabildi ve sadece bir fasıl kapatılabildi. Açılan önemli fasıllar şunlardır:
• 2006 – Bilim ve Araştırma (Fasıl 25)
• 2010 – Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası (Fasıl 12)
• 2013 – Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu (Fasıl 22)
• 2015 – Ekonomik ve Parasal Politika (Fasıl 17)
• 2016 – Mali ve Bütçesel Hükümler (Fasıl 33)
MÜZAKERELER NEDEN DURDU?
2016 yılında Türkiye ile AB arasında imzalanan mülteci anlaşması, müzakereleri hızlandırmayı amaçladı. Ancak, 15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrası Türkiye’deki olağanüstü hal uygulamaları, basın özgürlüğü ve insan hakları konusundaki ihlaller, AB ile ilişkilerde gerilime neden oldu.
AB yetkilileri, Türkiye’nin 2017 yılında yaptığı anayasa referandumunda kabul edilen güçlü başkanlık sisteminin, Kopenhag Kriterleri’ni ihlal ettiğini belirtti. Bunun üzerine, 20 Şubat 2019 tarihinde Avrupa Parlamentosu, Türkiye ile üyelik müzakerelerinin askıya alınması yönünde oy kullandı.
SON GELİŞMELER
• 2023 yılı Temmuz ayında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin AB üyelik başvurusunu, İsveç’in NATO üyeliği ile ilişkilendirdi.
• Ekim 2023’te Avrupa Parlamentosu, Türkiye’nin AB üyelik sürecinin ilerlemesinin mümkün olmadığını duyurdu.
• 2024 itibarıyla Türkiye’nin AB üyelik müzakereleri fiilen durmuş durumda ve yeni bir faslın açılması beklenmiyor.
TÜRKİYE’NİN AB ÜYELİK SÜRECİNDE GELECEK BEKLENTİLERİ
Türkiye, AB üyeliği için gerekli olan reformları yapmaya hazır olduğunu sık sık dile getiriyor. Ancak, insan hakları ve hukuk devleti konularındaki sorunlar, müzakerelerin önündeki en büyük engel olarak görülüyor. Türkiye’nin AB üyeliği için sürecin tekrar hızlanıp hızlanmayacağı, AB ile Türkiye arasındaki siyasi ve ekonomik gelişmelere bağlı olacak.
Türkiye’nin AB üyeliği konusundaki belirsizlik devam ederken, müzakerelerde yeni bir açılım olup olmayacağı ise önümüzdeki yıllarda netlik kazanacak.
