Diyarbakır Milletvekili Serhat Eren, kentte düzenlenen polis baskınları sonucu toplatılan kitaplara ilişkin Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç ve İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın yanıtlaması istemiyle Meclis’e soru önergesi sundu.
Eren, önergesinde Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırma Derneği (MED-DER), Payîz Pirtûk ve Anka Dil ve Sanat Eğitim Kooperatifi gibi kurumlara yönelik polis operasyonlarında, toplatma kararı olmayan birçok kitap, dergi ve gazeteye el konulduğunu belirtti. El konulan eserler için sulh ceza hakimliklerince alınan toplatma kararlarının gerekçesinde, “örgüt propagandası yapıldığı”, “örgütü betimleyici anlatımlar içerdiği” ve “örgütü özendirici nitelikte olduğu” gibi iddialara yer verildiğini ifade etti. Ancak bu kararların somut delillere veya bilimsel inceleme raporlarına dayanmadığını vurgulayan Eren, durumun ifade ve basın özgürlüğü açısından ciddi bir ihlal oluşturduğunu dile getirdi.
Serhat Eren, Türkiye’nin taraf olduğu İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gibi uluslararası sözleşmelerin yanı sıra Anayasa’nın 26. ve 28. maddelerinin de ifade ve basın özgürlüğünü güvence altına aldığını hatırlatarak, toplatma kararlarının hukuki dayanağının sorgulanması gerektiğini belirtti.
Toplatılan eserlerin büyük çoğunluğunun Kürt dili, Kürt kültürü, tarihi ve ekoloji gibi konulara odaklandığını kaydeden Eren, bu durumun Kürt halkının kültürel haklarına yönelik sistematik bir baskı olarak algılandığını ifade etti. Ayrıca, kararların bağımsız bilirkişi raporlarına dayandırılmadan, genelleme içeren ifadelerle alınmasının hukukun keyfi uygulanmasına dair endişeleri artırdığını söyledi.
Serhat Eren, önergesinde şu sorulara yanıt aradı:
- Kürt dili, kültürü ve tarihi üzerine yazılan eserlerin toplatılmasının Türkiye’nin kültürel çeşitliliği ve demokratikleşme sürecine etkileri nasıl değerlendirilmektedir?
- Toplatılan eserlerin büyük çoğunluğunun Kürtçe ve Kürt kültürü üzerine olması, bakanlığınızca kültürel haklara yönelik bir tehdit olarak görülmekte midir?
- Bakanlığınız, toplatma kararlarının ifade özgürlüğü ve kültürel haklar açısından incelenmesi için herhangi bir girişimde bulunmuş mudur?
- Toplatılan eserlerin içeriklerine dair bilimsel ve kültürel bir inceleme yapılmış mıdır? Eğer yapıldıysa, bu inceleme raporları kamuoyu ile paylaşılacak mıdır?
- Kürtçe eser üreten yazar ve yayıncıların maddi ve manevi zarara uğraması durumunda bu zararların tazmini için bir planınız var mıdır?
- Son 5 yılda kültürel eserlerin toplatılmasındaki artışın gerekçesi nedir? Bu artışın Türkiye’nin uluslararası imajına etkileri konusunda bir değerlendirme yapılmış mıdır?
- Kürt kültürünün korunması ve geliştirilmesi adına bakanlığınızın yürüttüğü projeler var mıdır? Varsa, bu projeler nelerdir?