Diyarbakır hem kültürü hem de tarihi zenginliği ile tanınan şehirlerimizden biri. Şehrin eski dönemlerden kalma yapıları günümüzde araştırılmaya devam ediyor. Bu yapılardan biri ise Eğil Kalesi.
Kur'an-ı Kerim'de geçen Zülkifl ve Elyesa peygamberlerin defnedildiğine inanılan Eğil ilçesinde, Asurlular zamanında yapıldığı düşünülen Eğil Kalesi ve Kral Mezarları oldukça ilgi çekici. Hakkında efsaneler de bulunan Eğil Kalesi adeta tarihe ışık tutuyor. Peki, Eğil Kalesi nerede? İşte detaylar…
Eğil Kalesi Nerede?
İlçe sınırlarında savunma amacıyla inşa edilen Eğil Kalesi Diyarbakır’ın Eğil ilçesi sınırları içerisindedir. Eğil Kalesi, merkeze 40 km kadar uzaklıkta olup Dicle Baraj Gölü’nün kenarına konumlanmıştır.
Kale, tarihsel belgelere göre Asurlular tarafından inşa edilmiştir. Doğal bir kayalık zemin üzerinde kalan kale, üç tarafı derin vadilerle çevrilidir. Eğil Kalesi stratejik bir öneme sahiptir.
Efsanelere konu olan Eğil Kalesi yıllar içerisinde birçok araştırmaya ve kazıya şahit olmuş, binlerce ziyaretçi ağırlamıştır. Günümüzde hala araştırılmaya devam edilen Eğil Kalesi’ni ziyaret etmek isteyen kişiler Eğil Kalesi nerede sorusunu arama motorlarında sık sık aratmaktadırlar. Biz de bu soruyu kısaca yanıtladık!
Şimdi Eğil Kalesi hakkında diğer merak edilenlere geçelim…
Eğil Kalesi Efsanesi
Eğil Kalesi nerede sorusunu yanıtladıktan sonra bu özel kalenin efsanesinden söz edelim…
Bu efsane, Eğil Kalesi surları arasında yankılanan büyüleyici bir hikayeyi anlatıyor. Efsane; bir kralın kızının cesareti ve savaşçı ruhu ile ilgili. Rivayete göre inanç ve cesaretle kazanılan zaferin, insanlığın tarihsel mirası ve umudunu yansıttığı düşünülüyor.
Bir rivayete göre, o zamanlar kral kızı şehrin gözbebeği olarak görülüyordu. Bu kızın güzelliğini gören bir barbar komutan, krallığı ele geçirmek ve kralın kızıyla evlenmek istedi. Eğil Kalesi bu komutan ile mücadele etti, ancak uzun bir savaştan sonra kral yenilgiyi kabul etti. Kralın kızı ise sevmediği biri ile evlenmeyi kabul etmedi.
Kız, bu vahşi ve barbar komutanı tanımak üzere plan yaptı. Elçi ile komutanla konuşmak istediğini bildirdi. Kraliyetin teslim olacağı haberini Barbar komutan heyecanla almıştı.
Kralın kızı, güzel giysilerini ve takılarını üzerinde taşıyarak geldi ve barbar komutanı ve askerleri büyüledi. Ancak eğlence bittiğinde, barbar komutan onunla birlikte olmak istediğinde, kız şartını söyledi: onunla savaşacak ve onu yenecek biriyle evlenebilecekti.
Bu enteresan isteği kabul eden vahşi komutan, kızın önünde alaycı bir şekilde dizlerinin üzerine çöktü. Ardından kralın kızı o güzel ve heybetli elbiselerini çardı ve savaşçı kıyafetlerini giydi. Tüm askerlerin ve komutanın önünde cesaretle savaştı.
Kralın kızı kısa bir süre sonra barbar komutanın kellesini gövdesinden aldı ve zafere ulaştı. Barbar komutanın askerleri, kızın önünde diz çöktü ve ona teslim oldu.
Kralın kızı, kan içinde kalmış elbiseleri ile sala bindikten sonra kaleye döndü. Gizli geçitten çıkan prense, babasına ve halkına zaferi müjdeledi. Bu zaferin ardından, kralı yedi gün yedi gece süren bir kutlamayla bu sevinci halkıyla paylaştığı dilden dile anlatılan bir efsane olarak biliniyor.
Geçmişten gelen hikayeler, medeniyet ve insanlığın yolculukları, kral mezarları ve kaya mezarları gibi efsaneler ile günümüze dilden dile geliyor. Bu antik yapılar, ziyaretçilere tarihin büyüleyici hikayelerinde bir yolculuk yapma fırsatı sunarken aynı zamanda kültürel mirasımızın değerini ve önemini de hatırlatmaya devam ediyorlar.
Eğil Kalesi’nin Tarihi
Eğil, 297 yılında Romalıların, 661-750 yılları arasında Ermeniler, 750-869 yılları arasında Abbasiler, 908'de Bizanslılar, 1085-1093 yılları arasında Büyük Selçuklular tarafından ele geçirilmiştir.
Ardından 1157-1169 yılları arasında Nisanoğulları, 1394-1401 yılları arasında Timur, 1401-1507 yılları arasında Akkoyunlular, 1507-1515 yılları arasında Safeviler ve 1515 yılında ise Osmanlılar bu topraklara sahip olmuştur.
1860 yılında Palu'ya bağlı bir ilçe olan Eğil, 1866 yılında Mamuretü-1 Aziz (Elazığ) vilayetine bağlanmıştı. 1871 tarihli salnamede, Eğil, Diyarbakır şehrinin idari yapılanmasında Maden ilçesinin bucakları arasında yer alıyordu.
Daha sonra Diyarbakır'ın merkez ilçesinden biri oldu. 1987 yılında ise Eğil, Diyarbakır'ın 12. ilçesi olarak belirlendi.
Tarihiyle göz kamaştıran bu ilçede bulunan Eğil Kalesi kral mezarları ise ilçenin en önemli özelliklerinden biridir. Asurlular tarafından yapıldığı tahmin edilen kalenin, üç tarafı derin vadilerle çevrili olup, öteki tarafı oyularak yapılmıştır. Kalenin oldukça büyük bir alana inşa edildiği bilinmektedir. İç kısmı sığınak ve depo olarak kullanılmıştır.
İlginizi Çekebilir: Hasuni Mağaraları’nın Tarihi
Günümüzde bilinen ve görülen dört tünel, kaleden metrelerce uzaklıktaki vadilerde bulunan hamam, Dicle Nehri yatağına ulaşmaktadır. Ek olarak, düşmanlara gözükmeden yer altından kaçarak güvenli yerlere gitmek amacı ile inşa edilen tüneller de mevcuttur.
Eğilli Yuhanna'nın "Kilise Tarihi"nin II. Cildi, Hunlar ile Doğu Roma (Bizans) arasında geçen savaşlarda hem halkın hem de askerlerin Eğil Kalesi'ne kaçtığını söylüyor. Eğil Kalesi'nin batı-ön kısmında uzun bir çivi yazısı ve bir Asur Kralı figürü var. Yazının tamamı okunmamış olsa da anlam çıkarılıyor.