Diyarbakır’ın eski efsanelerinden biri olan Şirinvareli Pehlivan Efsanesi, Çermik Kaplıcaları'na gelen bir güreşçinin rakip arayışıyla başlar. Çermik Beyi, beyliğin onurunu korumak için çevrede güçlü bir rakip ararken, Şirinvareli adındaki bir çoban bu meydan okumayı kabul eder. Efsane, çobanın gücü ve azmiyle zafer kazanmasını ve Sakaltutan Otlakları’nı ödül olarak almasını anlatır.
İşte Şirinvareli Pehlivan Efsanesi
Bir gün, Çermik Kaplıcaları'na gelen ünlü bir pehlivan, Çermik beyine haber göndererek meydan okur: “Ya bana denk bir rakip bulsun ya da bahşişimi versin.” Bey, bahşiş vermenin kolay olduğunu, ancak rakip bulamazsa beyliğinin itibarının sarsılacağını düşünür. Bunun üzerine çevreye haber salarak pehlivana karşı mücadele edecek bir rakip aranmasını ister.
Beyin yakınlarından biri, Şirinvare köyünde çok güçlü bir çoban gördüğünü söyler. Bey, çobanı bulup getirmelerini emreder. Çoban, anasıyla helalleşip beyin huzuruna çıkar. Bey ona, “Ya bu güreşi kazanıp beyliğin onurunu kurtarırsın ya da kellen gider,” der. Çoban, korksa da kabul eder.
Güreş başlar. Çoban çok güçlüdür, ancak pehlivan usta bir dövüşçüdür, bu nedenle öğlene kadar yenişemezler. Başının kesilmesinden korkan çoban, son bir hamle yaparak pehlivanı yumruğuyla yere serer ve onu öldürür.
Güreşin ardından bey, çobana dileğini sorar. Çoban, koyunlarını rahatça otlatabilmek için Sakaltutan otlağının kendisine verilmesini ister ve bey de bu dileği kabul eder. O günden sonra Sakaltutan otlağının manevi sahibi bu çoban olarak anılmaya başlar. Halk arasında, bu otlakta otlayan koyunların sütlerinin bereketli olacağına inanılır.
Efsane, Diyarbakır’ın kadim kültüründe adalet, güç ve cesaretin simgelerinden biri olarak günümüze kadar ulaşmıştır.