DİYARBAKIR

Diyarbakır’ın ilk milletvekillerini biliyor musunuz?

Abone Ol

AMEDTIMES- Birinci Dönem milletvekilliği yapan isimleri sizin için araştırdık. Diyarbakırlı siyasetçilerden Mustafa Akif Tütenk, Abdülhamid Hamdi, Mehmet Zülfü Tigrel, Pirinççizade Feyzi Bey, Abdulkadir Kadri Kürkcü ve Mehmet Kadri Üçok mecliste Diyarbakır’ı temsil etmiştir.

Mustafa Akif Tütenk, Diyarbakır'da 1875 yılında doğmuş, öğretmenlik ve siyaset alanlarında faaliyet göstermiş bir Türk siyasetçi ve öğretmendir. Öğretmenlik kariyerine özel okul ve rüştiyelerde başlamış, ardından Diyarbakır İdaalizi ve "Hadimi Terakki" okulunda öğretmenlik ve idarecilik yapmıştır. Maarif idaresine geçerek kâtiplik görevinde bulunmuş ve Ziya Gökalp Bey ile birlikte vilayet gazetesi ve "Dicle ve Peyman" gazetelerini yönetmiştir. 1914'te Diyarbakır Vakıflar Müdürlüğü başkâtipliğine getirilmiş ve aynı dönemde Van Efkaf Müdürlüğüne vekâlet etmiştir. TBMM'nin Birinci Dönemi'nde Diyarbakır Milletvekili olarak görev yapmıştır. Milletvekilliği sona erdikten sonra Diyarbakır'a dönerek özel okullarda öğretmenlik yapmış, ardından çeşitli vilayetlerde efkaf müdürlüğü görevlerinde bulunmuş ve emekli olmuştur. Arapça ve Farsça dillerini bilmektedir. Evli ve dört çocuk babasıdır. 1952 yılında vefat etmiştir.

Abdülhamid Hamdi,( Abdülhamid Çintan) 1871 yılında Diyarbakır'da doğmuş ve 14 Mayıs 1928 tarihinde vefat etmiş olan Türk siyasetçidir. Medrese mezunu olan Hamdi, çeşitli eğitim kurumlarında öğretmenlik yapmıştır. Kariyerinde Bürhanı Terakki İbtidaî Mektebi Başöğretmenliği, Askerî Rüştiye Farsça Öğretmenliği, İdadi Türkçe Öğretmenliği, Şer’iye Mahkemesi Başkâtipliği, Kadı Vekilliği gibi görevlerde bulunmuştur. Ayrıca Sultânî ve Din Dersleri, Arapça, Farsça, Edebiyat, Felsefe ve Türkçe öğretmenlikleri yapmıştır. TBMM'nin I. Dönemi'nde Diyarbakır Milletvekilliği yapmıştır. Evli ve altı çocuk babasıdır.

Mehmet Zülfü Tigrel, 1877 yılında Diyarbakır'da doğmuş ve 29 Ekim 1940'ta hayatını kaybetmiş bir çiftçi ve siyasetçidir. İttihat ve Terakki Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi'nde siyaset yapmıştır. Diyarbakır Askeri Rüştiyesi ve Mülkiye İdadisi mezunu olan Tigrel, çeşitli görevlerde bulunmuştur, bunlar arasında Hukuk ve Ceza üyelikleri, Riyaset vekilliği, Belediye Meclisi azalığı, Meclisi Umumi azalığı ve 2. başkanlığı gibi görevler bulunmaktadır. Siyasi kariyerinde Osmanlı Meclis-i Mebûsanı'nın II., III. ve IV. dönem Diyarbakır mebusluğu ve TBMM I., II., IV., V. ve VI. dönem Diyarbakır milletvekilliği yapmıştır. İngilizler tarafından I. Dünya Savaşı sırasında işgal döneminde siyasi propagandalar yaptığı ve Ermeni Katliamı'na karıştığı iddiasıyla tutuklanmış ve Malta'ya sürgün edilmiştir. Lozan Barış Konferansı'nda danışmanlık yapmıştır ve Kırmızı-Yeşil şeritli İstiklâl Madalyası sahibidir. Evli ve üç çocuk babasıdır. Tigrel'in babası Diyarbakır XI. dönem milletvekili Hamit Zülfü Tigrel'dir ve Diyarbakır eski senatörlerinden İhsan Hamit Tigrel'in ağabeyidir. Tigrel'in mezarı Diyarbakır Mardinkapı Mezarlığı'ndadır.

Pirinççizade Feyzi Bey, 1878 yılında Diyarbakır'da doğmuş ve 17 Şubat 1933'te vefat etmiş olan Türk siyaset adamıdır. Siyasi kariyerine Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda I., II., III. ve IV. Dönem Diyarbakır Mebusluğu yaparak başlamıştır. I. Dünya Savaşı sırasında işgal döneminde, Ermeni Katliamı'na karıştıkları iddiasıyla İngilizler tarafından tutuklanmış ve Malta'ya sürgün edilmiştir. Babası Pirinççizade Arif Bey'nin editörlüğünü yaptığı Diyarbekir Gazetesi'nde, Mustafa Kemal Atatürk'ün Türkiye Cumhuriyeti'nin bölünmez bütünlüğünü destekleyen yazılar yazarak tanınmıştır. Lozan Antlaşması'nda Türkiye Cumhuriyeti'nin bölünmez bütünlüğünü korumak için İsmet İnönü ile beraber Lozan'daki müzakerelere katılmıştır. TBMM I. ve II. Dönem Diyarbakır Milletvekilliği, 5. Şube Başkanlığı, Nafia (Bayındırlık) Encümeni Başkanlığı, 5. İcra Vekilleri Heyeti ve 3. Hükûmet Nafia Vekilliği gibi çeşitli görevlerde bulunmuştur. Kırmızı-yeşil şeritli İstiklal Madalyası sahibidir. Evli ve 7 çocuk babasıydı.

Abdulkadir Kadri rkcü, 1882 yılında Diyarbakır'da doğmuş ve 12 Kasım 1952 tarihinde vefat etmiş olan Türk siyasetçidir. Harbiye mezunu olan Kürkcü'nün askeri kariyeri Razlık 65. Alay, Selanik Zabıtan Talimgâhı, Kolordu 38. Alay Subaylıkları, Gevgili Taburu Tikveş Takım Komutanlığı, Menlik ve Nevrekop Jandarma Bölük Komutanlıkları, Urfa Jandarma Bölük Komutanlığı, Tahıl ve Menzil Ambarları Müfettişliği, Halep Merkez İlçesi, Cebel-i Bereket ve Reyhaniye Kaymakam Vekillikleri, İskenderun Jandarma Tabur Komutan Vekilliği, Diyarbekir Jandarma Alay Komutanlığı gibi görevleri içerir. Siyasi kariyeri ise TBMM I. Dönem Diyarbekir ve II. Dönem Siverek Milletvekilliği ile sınırlıdır. Evli ve altı çocuk babası olan Kürkcü, siyasetteki görevinin yanı sıra askeri alanda da önemli görevler üstlenmiştir.

Mehmet Kadri Üçok, 1881 yılında Diyarbakır'da doğmuş ve 29 Mayıs 1958 tarihinde Ankara'da vefat etmiş olan Türk siyasetçidir. Mülkiye Mektebi mezunu olan Üçok'un siyasi ve idari kariyeri oldukça zengindir. Kaymakamlık ve valilik görevlerinin yanı sıra Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde Diyarbekir Milletvekilliği yapmıştır. Kurtuluş Savaşı'ndaki başarılarından dolayı kırmızı şeritli İstiklâl Madalyası ile ödüllendirilmiştir. Emekliliğinin ardından Ankara'da vefat etmiş ve Cebeci Asri Mezarlığı'nda defnedilmiştir. Evli ve dört çocuk babası olan Mehmet Kadri Üçok, Türk siyasetine ve kamu yönetimine önemli katkılarda bulunmuştur.