Diyarbakır’daki eski Tekel Binası, kentteki ilk büyük devlet işletmesi olma özelliği taşıyan Tekel
İçki Fabrikası’nın bulunduğu alanda yer alıyor. 1932 yılında kurulan bu fabrika, Diyarbakır’ın
modernleşme sürecinin önemli bir parçasıydı. Yıllar içinde farklı işlevlere ev sahipliği yapan bina,günümüzde 75. Yıl Çocuk ve Gençlik Merkezi olarak hizmet veriyor. Bu yazıda, Tekel Binası’nıngeçmişine ve bugünkü kullanımına dair önemli bilgilere yer vereceğiz.
DİYARBAKIR’DAKİ İLK DEVLET İŞLETMESİ: TEKEL İÇKİ FABRİKASI
Diyarbakır Tekel İçki Fabrikası, 1932’de Tekel İdaresi tarafından kurulmuş ve yıllar boyunca
kentteki en büyük işletme olmuştur. Yapı, geleneksel mimari unsurları taşırken, modern
dokunuşlar da içermektedir.
Fabrika, uzun yıllar boyunca kentin ekonomik ve sosyal yapısında
önemli bir rol oynamıştır. 1933 yılında yapımına başlanmış olan fabrikanın, avlulu düzeni ve
geleneksel kent dokusuyla uyumlu yapısı, dönemin mimari anlayışını yansıtmaktadır. Bugün, bu
tarihi yapı 75. Yıl Çocuk ve Gençlik Merkezi olarak kullanılmaktadır.
TEKEL MÜDÜRLÜK BİNASI: MİMARİ ÖZELLİKLERİ VE YAPIM DETAYLARI
Tekel Müdürlük Binası, Diyarbakır’daki ilk sur dışı yapılarından biridir ve geleneksel mimari ile
modern yapım tekniklerinin harmanlandığı önemli bir yapıdır. İki katlı olan bu yapı, avlulu düzene
sahip olup, zemin katında idari birimler ve yemekhane, üst katında ise lojmanlar bulunmaktadır.
Beyaz kalker taşları ve taş bingileriyle zenginleştirilmiş üst kat, binaya zarif bir görünüm
kazandırırken, alt kat ise daha sade bir tasarıma sahiptir. Yapının mimarisi, Diyarbakır’ın tarihi
dokusuyla uyumlu olarak tasarlanmıştır.
İNHİSARLAR UMUM MÜDÜRLÜĞÜ: MODERNİZMİN İZLERİ
1934 yılında açılan uluslararası yarışmada birincilik kazanan İnhisarlar Umum Müdürlüğü binası,
modernist çizgilerle inşa edilen önemli bir kamu yapısıdır. Yapının tasarımında, özellikle mimar
Ginter’in tasarladığı çift sürme pencereler dikkat çekmektedir. Bu yapının dış cephe
kaplamasında kullanılan pembe taş, binaya modern bir hava katmaktadır. Yapının iç mekanında
ise geniş ofis blokları ve büyük toplantı odaları gibi işlevsel alanlar yer almaktadır.
Diyarbakır’daki Tekel Binası ve İnhisarlar Umum Müdürlüğü gibi yapılar, kentin tarihsel gelişimine
önemli katkılarda bulunan ve farklı işlevlere hizmet eden binalardır. Bugün, bu yapılar tarihi miras
olarak korunmakta ve farklı işlevler yüklenmektedir. Geçmişte ekonomik ve sosyal hayatın
