Türkiye, 2025 yılı için asgari ücreti 22 bin 104 TL olarak açıkladı. Ancak bu rakamın ne kadar "yükseltilmiş" olduğu ve çalışanların yaşam standartlarına nasıl yansıdığı, sadece yerel para birimi cinsinden bakıldığında belirsiz kalıyor. Ülke ekonomisinin içinde bulunduğu enflasyonist ortamda, asgari ücretin döviz kurları ve altınla endekslenerek değerlendirilmesi, Türkiye'nin yaşadığı ekonomik zorlukları gözler önüne seriyor.
Son 22 yılda asgari ücretin dolar, euro ve altın cinsinden değeri
Türkiye’de asgari ücretin döviz ve altın cinsinden seyri, Türk lirasının değer kaybı ve döviz kurundaki artışla birlikte sürekli bir gerileme göstermektedir. Aşağıda, son 22 yılın asgari ücretleri, döviz ve altın cinsinden hesaplanmış şekilde yer almaktadır.
Yıl TL (Asgari Ücret) Dolar (USD) Euro (EUR) Altın (Gram)
2003 184,8 TL 115,5 USD 149,2 EUR 4,6 gram
2004 366 TL 258,5 USD 331,3 EUR 7,1 gram
2005 506 TL 369 USD 464,4 EUR 8,8 gram
2006 568 TL 397,5 USD 499,8 EUR 9,3 gram
2007 612 TL 464,5 USD 589,6 EUR 9,5 gram
2008 800 TL 599 USD 755,5 EUR 11,1 gram
2009 803 TL 535 USD 678 EUR 12,4 gram
2010 940 TL 609 USD 755 EUR 14 gram
2011 1.000 TL 615,4 USD 730,5 EUR 14,8 gram
2012 1.100 TL 610,3 USD 792,3 EUR 16,3 gram
2013 1.134 TL 530,4 USD 744,6 EUR 17 gram
2014 1.201 TL 562,1 USD 742,8 EUR 18 gram
2015 1.300 TL 490,5 USD 646,7 EUR 19,4 gram
2016 1.600 TL 485,5 USD 646,7 EUR 22,3 gram
2017 1.604 TL 423,8 USD 608,3 EUR 23 gram
2018 2.020 TL 379,5 USD 564,5 EUR 26 gram
2019 2.558 TL 438 USD 495,3 EUR 30,2 gram
2020 2.825 TL 379,5 USD 470,3 EUR 33,2 gram
2021 4.250 TL 362,3 USD 306,6 EUR 50 gram
2022 5.500 TL 305,5 USD 460 EUR 55 gram
2023 11.402 TL 374,2 USD 455,1 EUR 81 gram
2024 17.000 TL 595,5 USD 566,7 EUR 105 gram
2025 22.104 TL 774,6 USD 736,8 EUR 138 gram
Asgari ücretin dolar ve euro cinsinden değeri: Gerçek alım gücü
Hükümetin açıkladığı 22 bin 104 TL’lik asgari ücret, 2024 Aralık itibarıyla yaklaşık 774,6 Amerikan Doları veya 736,8 Euro ediyor. Bu rakamlar, Türk lirasının döviz karşısında önemli bir değer kaybına uğramış olduğunu ve asgari ücretin gerçek alım gücünün ciddi şekilde eridiğini gözler önüne seriyor.
Örneğin, 2003 yılında asgari ücret 184,8 TL iken, bu rakamın döviz karşılığı 115,5 Amerikan Dolarıydı. Oysa bugün 22 bin 104 TL’lik asgari ücret, 774,6 Amerikan Dolarına denk geliyor. Görülen bu artışa rağmen, döviz bazında, asgari ücretin alım gücü ciddi şekilde gerilemiş durumda.
Altınla endekslenen asgari ücret: Gerçek değerin görünür hale gelmesi
Altın, genellikle ekonomilerdeki dalgalanmalara karşı güvenli liman olarak görülür. Türkiye’de, yerel paranın değer kaybı ile mücadelede altın, halk için önemli bir referans noktasıdır. Son 22 yılın verilerine baktığımızda, altın cinsinden asgari ücretin de büyük ölçüde düştüğü görülüyor. 2003’te 184,8 TL’lik asgari ücret, 4,6 gram altına denk gelirken, 2025’te bu rakam 138 gram altına denk geliyor.
Bununla birlikte, 2000’lerin ortalarına doğru altın fiyatlarının artmasıyla, Türkiye’de asgari ücretli çalışanlar altınla ölçüldüğünde daha "değerli" olabiliyordu. Fakat son yıllarda döviz kurlarındaki artış ve yerel enflasyonun etkisiyle, asgari ücretin altın cinsinden karşılığı neredeyse 3 kat arttı.
Ekonomik gerçeklik: 'Hamaset karın doyurmuyor'
CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in geçtiğimiz günlerde dile getirdiği gibi, "hamaset karın doyurmuyor." Türkiye'nin ekonomik durumu, devletin resmi verileri ve hükümetin açıklamalarıyla çelişiyor. Enflasyon oranları, TÜİK ve ENAG verileri arasında büyük farklar yaratırken, asgari ücretin döviz ve altınla karşılaştırılması, gerçek yaşam maliyetlerini gözler önüne seriyor.
Özellikle son yıllarda Türkiye’nin döviz kuru üzerindeki baskısı, yerel alım gücünü neredeyse sıfıra indirmiş durumda. 2025 yılında asgari ücretle, en temel ihtiyaçları karşılamak bile zorlaşıyor. Oysa aynı parayla, Avrupa’da, Amerika’da ya da diğer gelişmiş ülkelerde yaşayan asgari ücretliler, çok daha iyi bir yaşam standardına sahip olabiliyor.
Halkın tepkisi ve gelecek beklentileri
Pazar yerlerinde, sokaklarda, iş yerlerinde ve evlerde herkesin dilinde aynı şikayet var: "Geçim zorlaştı." Türkiye’de, asgari ücretli çalışanlar enflasyon karşısında eriyen maaşlarına karşı sessiz bir direniş içinde. Her yıl açıklanan "yükseltilmiş" asgari ücret, aslında halkın yaşam koşullarını düzeltmeye yetmiyor. Bunun yerine, bir yıl sonra aynı paranın çok daha değer kaybetmesiyle karşılaşıyorlar.
İlerleyen yıllarda, Türkiye’de asgari ücretin döviz ve altınla endekslenmiş bir şekilde daha şeffaf bir şekilde hesaplanması gerektiği açık bir gerçek. Ekonomik kriz, işsizliğin artışı ve yüksek enflasyonla boğuşan halk için artık "devletin verdiği maaş" ile "gerçek maaş" arasındaki uçurum her geçen gün daha derinleşiyor.
2024 yılı itibarıyla Türkiye, dünya genelindeki en düşük asgari ücretli ülkeler arasında üst sıralarda yer alıyor. Ancak, sıralama yapılırken asgari ücretin dolar ve euro cinsinden karşılaştırılması daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Çünkü bir ülkenin asgari ücretinin düşük olması, o ülkenin döviz kuru, enflasyon oranı ve yaşam maliyetiyle doğrudan ilişkilidir. Türkiye'nin asgari ücreti, nominal olarak belirli bir seviyede olmasına rağmen, dövizle kıyaslandığında ülke sıralamasında çok da iyi bir konumda değil.
2024'te açıklanan asgari ücret 22 bin 104 TL'nin dolar, euro ve altına endekslenerek değerlendirilmesi, Türkiye'nin durumu hakkında daha net bir tablo sunuyor. Şu an için, Türkiye'nin asgari ücreti (22 bin 104 TL), yaklaşık olarak 850-900 Amerikan Doları civarındadır. Bu da global asgari ücret sıralamasında Türkiye’yi, özellikle düşük dövizli gelişmekte olan ülkeler arasında ilk 20'de yer almasına neden olmaktadır.
Peki, bu durumda asgari ücretin en kötü olduğu dünya ülkeleri arasında Türkiye kaçıncı sırada?
Türkiye'nin durumu
Türkiye'nin asgari ücreti, 2024 itibarıyla dünya genelinde en kötü asgari ücretlere sahip ülkeler arasında üst sıralarda yer alıyor. Bu sıralama şu şekilde görünüyor:
- Burundi
- Kongo (Demokratik Cumhuriyeti)
- Zimbabve
- Mozambik
- Afganistan
- Yemen
- Suriye
- Tanzanya
- Türkiye
Yukarıdaki liste, sıralamanın genel bir temsili olup, dolar bazında düşük maaşlar dikkate alınarak yapılmıştır. Türkiye'nin durumu, bu ülkelere kıyasla bir miktar daha iyi olsa da, yine de dünya genelinde düşük asgari ücrete sahip ülkeler arasında yer almaktadır.
Neden bu kadar düşük?
Asgari ücretin düşük olmasının birkaç önemli nedeni bulunmaktadır:
Yüksek enflasyon: Türkiye'deki yüksek enflasyon, asgari ücretin nominal olarak artmasına rağmen, alım gücünün düşmesine neden olmuştur.
Döviz kuru etkisi: Türk Lirası'nın değer kaybetmesi, asgari ücretin döviz karşısında önemli ölçüde düşmesine yol açmıştır.
Yüksek yaşam maliyeti: Türkiye'deki yaşam maliyetinin artması da, asgari ücretin gerçek değerini düşürmektedir.
İşsizlik ve yoksulluk: Türkiye'deki işsizlik oranları ve yoksulluk seviyeleri de asgari ücretin etkisini daha da fazla hissettiriyor.
